بادكش درماني

پروفسور «شارل لیشتن تلر»، استاد تاریخ پزشكي در دانشگاه لوزان و هامبورگ در كتاب تاریخ پزشكي مي نویسد:

«براي این كه بدانیم به كجا مي رویم، باید بدانیم كه از كجا مي آییم و براي این كه بدانیم در كجا هستیم، باید گذشته ي خود را بجوییم و ببینیم كه از كجا مي آییم.»نابساماني هاي پزشكي اخیر، تا حد زیادي به این علت است كه انسان، رابطه ي خود را با گذشته قطع كرده است و اگر كسي از گذشته ي پزشكي آگاه باشد، براي پیش رفت دانش پزشكي راه هاي تازه اي پیدا خواهد كرد.سازمان بهداشت جهاني از حدود ۳۰ سال پیش، به منظور جامه ي عمل پوشاندن به شعار خود، یعني «بهداشت براي همه تا سال ۲۰۰۰»، توسعه ي طب سنتي را مورد توجه قرار داده است. این تصمیم، بر دو پایه استوار است:اول، عدم دسترسي بسیاري از افراد به خدمات اولیه ي بهداشتي درماني ، كه در بعضي كشورها تا ۸۰ درصد جمعیت را شامل مي شود و دوم، عدم رضایت از درمان هاي طب جدید، به خصوص در رابطه با بیماري هاي مزمن و عوارض جانبي داروهاي شیمیایي .

به این دلیل، در سال ،۱۹۷۸ سازمان بهداشت جهاني ، بیانیه اي در زمینه ي توسعه ي طب سنتي منتشر نمود. در این بیانیه طب سنتي به طور خلاصه، این گونه تعریف شده است:

«مجموعه ي تمامي علوم نظري و عملي كه در تشخیص طبي ، پیش گیري و درمان بیماري هاي جسمي ، ذهني یا ناهنجارهاي اجتماعي به كار مي رود و به صورت گفتاري یا نوشتاري ، از نسلي به نسل دیگر انتقال یافته باشد.»

یكي از روش هاي درماني كه داراي سابقه ي چند هزار ساله مي باشد، «بادكش درماني » است كه پزشكان از زمان هاي دور، در درمان بیماري ها و دردها از آن بهره مي گرفتند.

در طب سنتي چین، تلفیقي بین «بادكش درماني » و «طب سوزني » صورت گرفته است و طبیبان چیني ، در بسیاري موارد، جهت افزایش تأثیر طب سوزني ،آن را همراه بادكش به كار مي برند. در طب سنتي ایران زمین نیز درمان با بادكش (حجامت گرم و خشك)، سابقه اي طولاني دارد و توسط پزشكان بزرگي چون «ابو علي سینا» ، «رازي» ، «جرجاني» و بقیه ، بارها جهت درمان بیماري ها و درد هاي مختلف، تجویز شده است.در طب كلاسیك و جدید نیز مطالعات فراواني روي تأثیرات بادكش در درمان بیماري ها و مكانیسم این تأثیرات انجام شده است.در این میان، مي توان به مطالعات فراوان دكتر «یوهان ابلر» (پزشك آلماني ) و پروفسور Von neisser اشاره كرد.كتاب هاي فراواني نیز در این زمینه در سراسر جهان به چاپ رسیده است كه به عنوان نمونه، مي توان به Cuppiny thrapy نوشته ي پروفسور Il Kay chirali از انگلستان و كتاب هاي متعدد در مورد بادكش درماني یا خلاء درماني اشاره كرد.

در شبكه هاي علمي اینترنت نیز مقالات متعدد (بیش از ۲۶۰ هزار مورد) در این زمینه موجود است كه با كلمات كلیدي Air thrapy, cupping, Dry cupping مي توان آن ها را ملاحظه نمود. ساخت دستگاه هاي Cupping therapy كه در ایران به دستگاه «دردكش» K.D معروف است، استفاده از این شیوه ي درماني را براي عموم مردم آسان نموده است.انواع بادكش به طور كلي ، بادكش به دو دسته ي گرم و سرد تقسیم مي شود. طبق نظر همه ي حكیمان و پزشكان، تأثیر بادكش گرم در درمان دردها و بیماري ها بیش تر از بادكش سرد است. در طب سنتي ، از بادكش با عنوان «حجامت گرم و خشك» یاد مي شود. از این جا كه دستگاه درد كش با مكانیسم سرد و خشك عمل مي كند، براي تكمیل درمان، بهتر است محل مورد نظر را با حوله ي گرم، گرم كرده، سپس با استفاده از این دستگاه اقدام به بادكش گذاري كرد.

كاربرد درماني و مكانیسم تأثیر بادكش

بادكش گذاري با مكانیسم هاي متعددي باعث رفع دردها و درمان بیماري هاي مختلف مي شود كه در زیر به تعدادي از این مكانیسم ها اشاره مي شود:

۱. یكي از علل درد و خستگي در قسمت هاي مختلف بدن تجمع بعضي مواد نظیر اسید لاكتیك و سایر مواد زاید سلولي در مویرگ هاي سطحي بدن است كه معمولا با اختلال در خون رساني موضعي همراه است. بادكش با ایجاد خلاء باعث انبساط عروق سطحي ، تجمع خون در موضع و افزایش خون رساني موضعي مي شود. در نتیجه اكسیژن و غذاي بیش تري به سلول ها رسیده، درد و خستگي رفع مي شود.

۲. افزایش خون رساني موضعي با فراخواني سلول هاي دفاعي و فاكتور هاي ضد التهاب خوني به موضع، باعث تسریع ترمیم آسیب هاي بافتي و عفونت هاي موضعي مي شود. مثلا با بادكش كردن اطراف زخم هاي بستر مي توان به ترمیم و بهبود این زخم ها كمك شایاني كرد.

۳. بادكش با ایجاد خلاء در تخلیه ي سموم و عفونت هاي موضعي مثلاً در گزیدگي با مار و عقرب كمك كننده است.

۴. بادكش با ایجاد فشار منفي باعث انبساط عضلاني شده و در رفع اسپاسم عضلاني كه علت بسیاري از دردهاي موضعي است، كمك كننده مي باشد.

۵. بادكش با تحریك روده ها و دستگاه گوارش در درمان برخي از بیماري هاي گوارشي ، نظیر زخم معده، تنبلي روده و یبوست كمك كننده است.

۶. بادكش متناوب با جذب خون به عضلات در رفع لاغري هاي موضعي و افزایش بافت ماهیچه اي موضع مؤثر است.

۸ . از فشار منفي ایجاد شده توسط بادكش مي توان در كنترل و تنظیم بعضي از خونریزي ها در بدن بهره گرفت. مثلاً در هایپر منوره (قاعدگي با خونریزي شدید) مي توان زیر سینه ها را بادكش كرد. با این عمل فشار خون از اندام تحتاني به سمت اندام فوقاني متوجه شده و از شدت خونریزي كاسته مي شود یا در خونریزي كم (هایپو منوره) با بادكش كردن ران ها و ساق پاها مي توان فشار خون را از قسمت هاي فوقاني به سمت اندام تحتاني متوجه ساخته و میزان خونریزي را افزایش داد. یا در خون دماغ شدید با بادكش كردن اطراف ناف (در طرف خونریزي ) فشار خون به قسمت هاي تحتاني منتقل شده و خون دماغ كم كم قطع مي شود.

۹. تعدادي از دردهاي عضلاني بر اثر درگیر شدن اعصاب حسي بین ماهیچه ها یا بافت پیوندي سخت شده ایجاد مي شود. بنابراین با بادكش نمودن در بسیاري از موارد این فشار از روي عصب برداشته شده و درد تسكین مي یابد.

۱۰. در رفع خواب رفتگي ها و گزگز اندام، بادكش با تسریع خون رساني و اكسیژناسیون بافتي مؤثر مي باشد.

۱۱. عده اي از اطباء و حكما از فشار منفي بادكش جهت كمك به خروج سنگ هاي كلیوي استفاده مي كنند. به این صورت كه بعد از روغن مالي ، مسیر كلیه ها را از طرف كلیه به سمت مثانه بادكش متحرك مي كنند.

۱۲. در افرادي كه داراي طبع سرد و تر هستند و در اصطلاح طب سنتي بلغمي مزاجند، بادكش گرم و خشك كاربرد فراواني دارد و جایگزین مناسبي براي حجامت (تر) مي باشد.

۱۳.طبق تعریف طب سنتي گاهي دردها بر اثر غلبه ي سردي بر بافت یا عضو ایجاد مي شود و تجربه نشان داده است كه بسیاري از دردهاي موضعي با گرم كردن موضع تسكین مي یابد. بادكشي گرم در رفع این دردها مؤثر است.در طب سنتي بیماري برص یا Vetiligo در دسته ي بیماري هاي بلغمي جاي مي گیرد. عده اي با این استدلال كه بلغم سرد و تر و بادكش گرم و خشك است، یعني دقیقاً ضد بلغم، بادكش متناوب دست كم ۴۰ جلسه یك روز در میان را در از بین بردن ضایعات برص مؤثر مي دانند.

۱۴. البته این مسأله قطعي است كه افزایش خون رساني پوست توسط بادكش گذاري در رفع بسیاري از بیماري هاي پوستي مؤثر است و تحقیقات پروفسور Von neisser نیز این مسئله را تأیید مي كند.

۱۵. در زانوهایي كه دچار تورم، درد و تجمع مایع در مفصل شده اند (تجمع بلغم موضعي ) با بادكش متناوب ۴۰ تا ۱۲۰ جلسه یك روز در میان مي توان كم كم این مایع را از محیط خارج كرد.

یاد آوري :

در رفع بلغم موضعي و سیستمیك بادكش گرم و خشك بهتر از بادكش سرد است.

• بادكش درماني Cupping therapy در روایات

در بیش تر كشورهاي توسعه یافته، طب سنتي و مكمل را تعداد زیادي از افراد این جوامع پذیرفته اند. به طوري كه ۴۸درصد مردم استرالیا، ۷۰درصد جمعیت كانادا، ۴۲درصد مردم آمریكا، ۳۸درصد مردم بلژیك و ۷۵ درصد جامعه ي فرانسه، دست كم یك مرتبه در سال از خدمات طب مكمل بهره مي برند.در آلمان ۷۷درصد كلینیك هاي ضد درد از طب سوزني یا بادكش سرد استفاده مي كنند و امروزه وسایل پیشرفته در خصوص حجامت و بادكش و طب سوزني و ... ساخته شده است كه جزو صنایع پزشكي محسوب شده و درصد قابل توجهي را به خود اختصاص داده اند.در حقیقت اگر تاریخ تحولات پزشكي با وضع كنوني آن درهم آمیخته شود، براي پیشرفت پزشكي راه هایي تازه پیدا مي شود.به عقیده ي ابن سینا، بهترین مكتب پزشكي آن است كه به دارو نیاز نداشته باشد.در روایات مختلف نیز پرهیز از دارو تا زماني كه بدن بتواند درد را تحمل كند، از اولویت برخوردار است.

رسول گرامي اسلام(ص) در این باره مي فرماید:

«تَجَنَّبِ الدَّواءُ مَا احتَمَلَ بَدَنُكَ الدّاء فَاذا لَم یَحتَمِل الدّاء فالدّواء.»

(تا زماني كه بدن تو تحمل درد را دارد، از دارو بپرهیز و زماني كه دیگر تحمل آن را نداشت، از دارو استفاده كن.)

حضرت امام كاظم(ع) در باره ي زود پناه بردن به دارو مي فرماید:

«لَیسَ مِن دواء الاّ و هو یهیّج داء و لَیسَ شي في البَدَن انفع من إمساك الیَه الاّ عمّا یَحتاج الیَه.»

(هیچ دارویي نیست، مگر آن كه خود بیماري تازه اي را دامن مي زند. براي بدن چیزي سودمندتر از پرهیز و خوردن غذا در حد نیاز بدن نیست.)

در روایت دیگر از امام علي (ع) آمده است:

«یا اَیهاالناس تَداوَوا، فَان الله تعالي لَم یَخلُق داء الاّ خَلَقَ لَه شَفا. الاّ السّام و السّامُ الموت.»

(اي مردم! خود را درمان كنید، زیرا خداي تعالي هیچ دردي نیافریده. مگر آن كه برایش شفا نیز آفرید به جز مرگ.)

در روایات، جهت درمان بیماري ها، شیوه هاي مختلفي بیان شده است. برخي از راه هاي درماني ، استفاده از درمان فیزیكي ، بدون استفاده از دارو توصیه مي شود. مانند:پرهیز، حجامت گرم و تر و حجامت گرم و خشك و ماساژ درماني .

در برخي از راه هاي درماني استفاده از داروهاي گیاهي سفارش شده است و مسلماً احتیاط در استفاده از هركدام از آن ها، شرط اساسي در درمان بیماري مي باشد.از آن جا كه بادكش درماني ( Cupping therapy )، یكي از راه هاي مقابله و پیش گیري از بیماري ها مي باشد، از جمله مواردي است كه به صورت فیزیكي بدون استفاده از دارو، یكي از راه هاي درمان بیماري هاست.

• انواع بادكش گذاري بادكش ثابت:

در این روش، لیوان یا لیوان ها در طول مدت زمان مشخصي به طور ثابت روي پوست بدن بیمار قرار مي گیرند و پس از تمام شدن زمان بادكش از بدن جدا مي شوند. مثلاً باكش وسیع كتف و كمر كه در درمان كمردردها و رفع خستگي مزمن كاربرد دارد.

بادكش متناوب (منقطع):

گاهي براي جلوگیري از كبودي موضع یا براي جلوگیري از عوارض بادكش هاي خاص، مثلاً روي پوست صورت و گونه، از بادكش متناوب استفاده مي شود، به این صورت كه پس از ایجاد خلاء و ثابت شدن لیوان روي پوست پس از ۳ تا ۵ ثانیه، لیوان از روي پوست جدا شده، دوباره هواگیري مي شود و روي پوست گذاشته مي شود، عمل تثبیت و جدا كردن لیوان بین ۲۰ تا ۴۰ مرحله تكرار مي شود.از این روش بادكش مي توان در آماده كردن موضع حجامت تر و بادكش نقاط مختلف صورت استفاده كرد.

بادكش متحرك یا لغزان:

در بادكش متحرك، قبل از بادكش گذاري ، موضع را روغن مالي مي كنیم (جهت روغن مالي مي توان از روغن هاي طبیعي ، نظیر روغن زیتون، روغن كنجد، روغن بادام تلخ یا روغن سیاه دانه استفاده كرد.) پس از روغن مالي ، بادكش را روي بدن ثابت مي كنیم و سپس به آرامي آن را با دست روي بدن به حركت درمي آوریم. این عمل باعث گرمي (سرخي ) موضعي مي شود و در رفع اسپاسم هاي عضلاني و خستگي مفرط بسیار مؤثر است.

تذكر

• در بادكش متحرك افرادي كه داراي جوش هاي متعدد پوستي هستند احتیاط كنید.
• در تمام بادكش ها حتماً از لیوان هاي سالم و بدون ترك استفاده كنید. زیرا لبه هاي ترك خورده و شكسته ي لیوان ممكن است بریدگي هاي شدید ایجاد كند.
• كبودي هاي ناشي از بادكش واكنش طبیعي بدن است و جاي نگراني ندارد و در ۵ تا ۱۰ روز كاملاً رفع مي شود. براي رفع سریع تر این كبودي ها مي شود از ماساژ موضع بادكش بلافاصله پس از بادكش گذاري بهره گرفت.«با كنترل پوست بیمار و تنظیم مدت بادكش از كبودي شدید پوست جلوگیري كنید.»
• در صورتي كه بیمار در موقع بادكش گذاري دچار حالات تهوع و سرگیجه و عرق سرد شد، بلافاصله بادكش را از بدن جدا كنید و بیمار را به پهلوي راست بخوابانید و پاهاي او را به داخل شكم خم كنید. علایم نام برده در چند دقیقه كاملاً رفع خواهند شد.براي رفع سریع تر علایم مي توانید از یك قاشق عسل خوراكي به صورت مكیدن یا یك لیوان شربت عسل استفاده كنید.
• ایجاد تاول روي پوست بیمار پس از بادكش گذاري چند علت عمده دارد:

ضعف و سستي پوست بیمار؛

زیاد بودن فشار منفي ایجاد شده؛

طولاني بودن مدت زمان بادكش؛

بنابراین با كنترل وضعیت پوست در مدت زمان بادكش و تنظیم مدت زمان بادكش و میزان خلاي ایجاد شده، مي شود تا حد زیادي از این مسأله جلو گیري كرد.

• میزان بادكش در افراد لاغر و ضعیف، كم تر از افراد چاق باید باشد، زیرا بادكش شدید پوست افراد لاغر باعث تورم بافتي (التهاب) و اسپاسم (گرفتگي ) عضلاني این افراد مي شود.

امروزه جهت بادكش درماني ، دستگاه هاي Cupping therapy (درد كش) ساخته شده است كه طرز استفاده از این دستگاه به این صورت مي باشد:

جهت استفاده از دستگاه دردكش، ابتدا موضع بادكش را با روغن هایي مثل:

((روغن زیتون، روغن سیاهدانه یا روغن بادام تلخ به مدت ۵ دقیقه ماساژ دهید. سپس دستگاه مكنده را به پشت لیوان متصل كرده و با چند بار مكش با ایجاد خلاء لیوان را روي بدن ثابت كنید.سپس دستگاه مكنده را از لیوان جدا كرده و جهت اطمینان دریچه ي لیوان را كمي به داخل فشار دهید.

مدت زمان لازم براي بادكش گذاري به طور متوسط ۱۰ دقیقه است و البته این زمان براي كودكان و بعضي از بیماران كه داراي پوستي سست و نازك هستند تا ۵ دقیقه كاهش مي یابد.

مدت زمان بادكش تیروئید و كبد كم تر از ۱۰ دقیقه است؛

در صورت مشاهده ي كبودي زیاد یا تاول هاي پوستي كوچك، بادكش را خاتمه دهید؛

در صورت ایجاد تاول به هیچ وجه آن ها را دستكاري نكنید و با عسل روي آن ها را پانسمان نمایید؛

جهت ایجاد خلاء مناسب در افرادي كه بدني پر مو دارند، بهتر است موهاي موضع بادكش، قبل از بادكش گذاري تراشیده شود؛

بعد از اتمام مدت زمان لازم، با كشیدن سوپاپ انتهاي لیوان، آن را از بدن جدا مي كنیم. جهت رفع كبودي احتمالي مي شود موضع را كمي ماساژ داد، جهت جلوگیري از انتقال بیماري هاي قارچي و پوستي بهتر است هر فرد از لیوان مخصوص خود براي بادكش استفاده كند و در صورت در دسترس نبودن لیوان ها را قبل از استفاده ي مجدد ضد عفوني كنید.

جهت افزایش عمر مفید دستگاه هر چند وقت یك بار قطعات دستگاه را باز كنید، تمیز و روغن كاري كنید و دوباره مورد استفاده قرار دهید.

دوره ي درمان با بادكش به طور متوسط ۷ تا ۱۴ جلسه ي یك روز در میان است و در بعضي بیماري هاي مزمن تا ۴۰ جلسه نیز باید ادامه یابد.

روش های درمانی با بادکش

در ابتداي هر بادكش ميبايست محل را با روغن خوب ماساژ داد و سپس به عمل بادكش پرداخت در ذيل با روشهاي مختلف بادكش و خواص درماني آنها آشنا خواهيد شد :

• بادكش وسیع شكم

• بادكش خونساز

1. درمان تكميلي كم خوني
2. پيشگيري از پوكي استخوان
3. درمان تكميلي كوتاهي قد

• بادكش لغزان

1. درمان تكميلي فلج ناشي از سكته قلبي و مغزي
2. درمان تكميلي ترك اعتياد
3. درمان تكميلي اسپاسم عضلاني
4. يك رفتار تكميلي در فيزيوتراپي
5. درمان تكميلي انسداد عروقي
6. نشاط بخش

• بادكش خورشيدي

1. مقدمه يك حجامت سنگين در افراد با غلظت بالاي خون
2. در افراد با پوست ضخيم قبل از حجامت بايد انجام شود
3. مناسب براي بيماران سكته قلبي ( قبل از حجامت لازم است )

• بادكش گونه

1. درمان تكميلي بلزپالزي
2. درمان تكميلي پليپ بيني ( 7 مرحله + قطره نازيل 2 مرحله + حجامت عام يك مرحله )
3. درمان تكميلي مشكلات بينايي
4. درمان تكميلي عفونت هاي موضعي
5. درمان تكميلي سينوسها
6. درمان تكميلي عفونت هاي دندان

• بادكش پيشاني

1. درمان تكميلي سردرد عصبي

• بادكش وسیع كتف

1. درمان آرتروز نوع سرد
2. درمان قوز كتف به همراه روغن بادام تلخ
3. درمان سرماخوردگي
4. درمان تكميلي سردرد ميگرني
5. رفع خستگي شديد
6. درمان تكميلي    Carpal Tunnel syndrome
7. اسپاسم عضلاني
8. درماني تكميلي تنگي تنگي نفس و آسم
9. درمان تكميلي  Foresen Shoulder
10. درمان تكميلي دنده گردني
11. درمان خواب رفتگي دست در سرد مزاجها
12. جايگزين حجامت عام در طبايع سرد
13. جايگزين حجامت عام در مواردي كه امكان انجام آن نيست ( مانند دوره پريود در خانمها )

• بادكش زانو

1. درمان تكميلي پارگي منيسك زانو
2. درمان تكميلي پارگي ليگامانها + روغن موضعي
3. درمان تكميلي صداي زانو ( لق لق زدن )
4. درمان تكميلي آرتروز زانوي دموي ها ( درد خشك )
5. درمان تكميلي آرتروز زانوي بلغمي ها ( درد و ورم تر ) + ماساژ با روغن زيتون يا روغن بادام تلخ و اسانس نعناع ( 14 روز بعد از حجامت تر انجام شود )

• بادكش تيروئيد

1. درمان تكميلي پركاري تيروئيد
2. درمان تكميلي كم كاري تيروئيد
3. درمان تعديل مزاج سرد به همراه روغن مالي
4. درمان موضعي بيماريهاي اعصاب ، گلو و حنجره
5. درمان تكميلي لارنژيت
6. جهت صاف شدن صداي خواننده ها
7. درمان تكميلي در ديسفوني و آفوني
8. براي تغيير صداي زير به بم
9. درمان تكميلي ندولهاي تيروئيدي
10. درمان تكميلي طوفان تيروئيدي
11. درمان تكميلي تيروئيديت
12. درمان تكميلي كوتاهي قد
13. درمان چاقي ناشي از بلغم
14. درمان احساس توده در گلو
15. درمان تكميلي گواتر ساده

• بادكش كشاله ران

1. درمان تكميلي نارسايي جنسي ( در هر دو جنس ) قسمت داخلي كشاله ران بايد بادكش شود .

• بادكش رماتيسم

1. درمان بيماريهاي رماتيسمي
2. تسكين درد مفاصل
3. التهاب و درد مفاصل ( بادكش موضعي + بادكش دو طرفه كتف تا انتهاي دنده ) 7 مرحله تا 40 مرحله

• بادكش تخمدان

1. درمان كيست تخمدان
2. درمان تكميلي ديسمنوره
3. درمان درد ديسمنوره
4. درمان بي نظمي قاعدگي
5. درمان تكميلي ناباروري در زنان

• بادكش پوبيس

1. درمان تكميلي پروستاتيت
2. درمان تكميلي آزواسپرمي و اليگواسپرمي
3. درمان تكميلي در مشكلات ارولوژي
4. درمان تكميلي فيبروم
5. درمان تكميلي واريكوسل
6. درمان تكميلي يبوست
7. درمان تكميلي نازايي در آقايان
8. درمان تكميلي بي اختياري ادراري
9. درمان تكميلي تنگي مجاري ادراري
10. درمان تكميلي عفونت ادراري
11. درمان تكميلي سوزش ادراري بدون علت
12. تقويت تخمدانها

• بادكش موضعي

1. درمان اسپاسم عضلاني
2. دفع بلغم شديد
3. رفع انسداد موضعي عروق
4. درمان تكميلي شكستگي استخوان
5. خون رساني موضعي براي ايجاد چاقي موضعي و رفع آتروفي موضعي
6. تخليه آكنه هاي عفوني و دمل
7. استخراج جسم خارجي از نقطه خاصي در بدن
8. افزايش روند ترميم زخمها
9. سوختگيها و زخم بستر

حجامت یا کوزه‌اندازی تر

 به یک روش درمانی سنتی عربی و موجود در طب اسلامی گفته می‌شود که برگرفته از روش قدیمی‌تر کوزه‌اندازی تر در طب سنتی چین است. در طب سنتی کاپینگ یا کوزه‌انداختن به معنی ایجاد خلا بر روی نقاط خاصی از پوست بدن با وسیله‌ای همچون بادکش است که برای رسیدن به اثرات درمانی خاصی انجام می‌شود.  در حجامت یا کاپینگ خیس قبل از ایجاد خلا خراش‌هایی روی سطح پوست ایجاد می‌شود تا ایجاد خلا منجر به خروج خون از بدن شود. کاپینگ از روش‌های باستانی درمان است که علاوه بر چین در یونان نیز توسط بقراط به عنوان یک روش درمانی ذکر شده است. کاپینگ تر علاوه بر جهان اسلام ، دراروپا نیز تا قرن ۱۸ مورد استفاده بوده ولی با فراگیر شدن دانش پزشکی ، این روش نیز به تدریج مهجور شده است. امروزه، حجامت در در کشور های عربی و مسلمان مقبولیت بیشتری دارد. مقبولیت حجامت در میان مسلمانان ناشی از حدیث‌هایی است که ازپیامبر اسلام در توصیه به حجامت نقل شده است. قدمت حجامت در ایران به قبل از اسلام می رسد، بهرام گور پادشاه ساسانی چون درمان بیماری خود را  منحصر در حجامت یافت دستور داد حجامت در ایران رایج شود.

استفاده از حیوانات برای ایجاد اثر مَکِشی روی پوست جزو اولین روشه‌ای ابداعی بشر در امر درمان است. ساده‌ترین کاربرد آن مکش چرک یا سم و نیش حیوانات بوده است. شواهد این نوع کاپینگ در تمامی نقاط جهان یافت شده است. اما قدیمی‌ترین شواهد مستند مبتنی بر استفاده از کاپینگ در پزشکی به  در مصر باستان (۱۵۰۰قبل میلاد) بازمی‌گردد. پس از آن شواهد این روش درمانی در نوشته‌های چینی در هزار سال قبل از میلاد یافت شده است. کاپینگ به عنوان بخشی از طب سنتی چین و در قلمرو طب سوزنی امروزه نیز کاربرد دارد. در قرن هفتم قبل از میلاد در لوحه‌های خط میخی یافت شده از امپراتوری آشور نیز از کاپینگ یاد شده است و پس از آن بقراط در قرن پنجم قبل از میلاد از این روش درمانی نام برده است.

حجامت و علم پزشکی

گسترش انجام حجامت و خونگیری در طب اسلامی و غربی بر پایه طب اخلاطی که بیماری‌ها را ناشی از اختلال در اخلاط چهار گانه بدن یعنی خون، بلغم، صفرا و سودا می‌دانست است. بر این اساس بیماری‌های ناشی از ازدیاد خون با حجامت درمان می‌شدند. استفاده از اخلاط چهارگانه برای توضیح و درمان بیماری‌ها که به عنوان یکی از حیاتی‌ترین پایه‌های طب فرض می‌شد در قرن نوزدهم با انجام آزمایشات علمی و راهیابی روش علمی در طب کم‌کم به فراموشی سپرده شد. با این حال این نوع نگرش به بیماری‌ها و درمان هنوز در قرن ۲۱ هم پیروانی دارد.

تحقیقات علمی

در مارس ۲۰۱۱ سه بررسی در مورد اثرگذاری بادکش و حجامت انجام شد که در دو مورد از آنها شواهدی از اثربخشی این روش در تسکین درد زمانی که به عنوان مکمل داروهای متعارف استفاده شوند، دیده شد.

مدافعان حجامت ادعا می‌کنند که حجامت درمان طیف گسترده‌ای از بیماری‌های مختلف است و حتی در پیشگیری از بیماری‌ها اثر دارد. این بیماری‌ها شامل چربی بالای خون،دردهای عضلانی، کمردرد،  سردردهای عصبی و میگرنی، بیماری‌های پوستی شامل آکنه، پسوریازیس، حساسیت‌های دارویی، غذایی، فصلی، اعتیاد به مواد مخدر، عوارض بیماری‌های انسدادی عروق کرونر، عوارض بعد از یائسگی (منوپوز)، دردهای قاعدگی در زنان(دیسمنوره)و برخی بیماری‌های عفونی، هورمونی و غدد است. در مورد مفید بودن حجامت در بهبود این بیماریها هیچ تحقیق مستقلی تاکنون ارائه نشده‌است.

یکی از مشکلاتی که نتایج مطالعات انجام شده در مورد حجامت را کم ارزش می‌سازد عدم استفاده از روش درمانی مشابه در گروه کنترل است تا اثر تلقین(پلاسبو) در مطالعات حذف شوند. لذا نتایج مثبت درمانی به دست آمده در مطالعات انجام شده را می‌توان به اثر تلقین نسبت داد. به خصوص ایمان داشتن به روش درمانی در موثر بودن آن روش بسیار مهم است.

در آزمایش علمی که بر روی ۷۰ بیمار مبتلا به سردردهای مزمن صورت گرفت نتایج نشان داد گروهی از بیماران که عمل حجامت را انجام داده بودند شدت سردرد در آنها حدود ۶۶ درصد در سه ماه بعد کاهش یافته بود. همچنین بیمارانی که حجامت کرده بودند روزهای کمتری را نسبت به سایر بیماران از مرض سردرد رنج می بردند.  بررسی هایی در مورد اثربخشی حجامت بر کمرددرد و سردردهای عصبی و میگرنی وجود دارد که نشان می دهد این روش بر کاهش اینگونه دردها تاثیر داشته است.

عوارض جانبی حجامت

انتقال بیماریهای عفونی مثل ایدز و هپاتیت

1. خونریزی و عوارض ناشی از آن (بیماریهای قلبی عروقی در افراد مستعد و...) و ایجاد یا تشدید کمخونی در صورت ایجاد خراش‌ها پوستی بیش از حد مجاز
2. اسکار یا اثر زخم در روی بدن در صورت ایجاد شکاف‌های‌های خطی توسط تیغ (درحجامت سوزنی (ایجاد زخم با نوک تیغ حجامت) جای زخم کوچک بوده و پس از مدتی اثر آن ناپدید می‌شود.
3. افزایش ریسک بروز لخته‌های خونی، (سکته مغزی در پی حجامت در گردن)به همین دلیل متخصصان حجامت توصیه می‌کنند بعد انجام حجامت شخص دراز نکشد و حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی همچون دویدن انجام دهد تا احتمال بروز لخته کاهش یابد.(در منابع طب سنتی هم انجام حجامت در گودی پشت گردن به شدت منع شده و خطر دیوانگی برای آن ذکر شده است)
4. هموفیلی اکتسابی حجامت در ایران

انواع حجامت  

در طب سنتی ایران حجامت به طور كلی به دودسته تقسیم می شود:

Dry cupping- حجامت خشك یا بادكشی

Wet cupping - حجامت تر

حجامت خشك : نوعی حجامت است كه در آن خونی از بدن خارج نمی شود، بلكه تنها عمل مكش یا Suction روی پوست انجام می شود. حجامت خشك خود بر دو قسم است:   الف : سرد و خشك،  ب ـ گرم و خشكحجامت گرم و خشك در فرهنگ عامه اصطلاحاً به كوزه یا لیوان گذاری معروف می باشد. حجامت خشك در نقاط مختلفی از بدن انجام می شود و در درمان بسیاری از دردها و بیماریها نقش موثری دارد. اینگونه از حجامت موجب انبساط عروق و رفع انسداد آنها و تحریك دیواره مویرگها می شود و در افزایش توان سیستم ایمنی بدن نقش مهمی دارد. حجامت تر با خارج نمودن مقداری از خون بیمار همراه می باشد. حجامت تر در مكاتب مختلف طب سنتی متفاوت می باشد، اما در طب اسلامی مواضع زیر بیشتر تاكید شده است.

امام صادق ( ع ) فرمودند : رسول خدا ( ص ) در سه نقطه حجامت می فرمود : سر، بین دو كتف وكمر   حجامت موضعی : بر اساس تشخیص پزشك و نوعی بیماری در موضع خاصی انجام می شود . از جمله حجامت روی كفلها، اطراف مقعد، روی رانها، حجامت كلیه، قاعده ریه و حجامت كبد. این نوع حجامت انواع مختلف دارد که مهم‌ترین و رایج‌ترین آنها همان خون‌گیری از میان دو کتف است. ولی  حدود شصت نوع حجامت دیگر نیز وجود دارد که فقط باید به تجویز اطباء انجام شود. مثلاً برای نوزادان بعد از چهار ماهگی حجامت نقره در گودی پشت گردن تجویز می‌گردد که طبق روایات اسلامی برای بر طرف کردن رطوبت سر و رشد مطلوب آنها بسیار مفید است. همچنین برای درمان زردی نوزادان حجامت ساده‌ای از پشت گوش آنها انجام می‌شود که با ریزش دو سه قطره خون، زردی آنها فوراً کاهش می‌یابد. حجامت‌های دیگری نیز در سایر اعضای بدن صورت می‌گیرد که اثرات خاص درمانی دارد. مانند حجامت زیر چانه (برای درمان جوش‌های صورت)، حجامت ساعد (برای گرفتگی رگ دست که یک بیماری خاص بانوان است)، حجامت سر (برای رشد مو)، حجامت زانو، حجامت کبد، حجامت کلیه‌ها، حجامت ساقین، حجامت پشت کمر، زیرناف، قوزکپا وغیره.   

روش انجام حجامت چگونه است؟

پس ازمعاینه و اخذ شرح حال از بیمارموضعی كه برای حجامت تعیین شده است ضدعفونی  گشته سپس با لیوان حجامت كه بصورت یكبارمصرف ساخته شده به مدت چند دقیقه بادكش می شود، بعد ازایجاد انبساط چند خراش سطحی ایجاد می گردد، آنگاه به تناسب وضعیت جسمی، بالینی وعروقی بیماردرسه الی پنج مرحله از وی خون گرفته می شود. این عملیات مجموعا در مدت حدود 20 دقیقه انجام می شود كه خون گرفنه شده حداكثر به  50تا70 سی سی بالغ می گردد. درحجامت خشك مرحله خونگیری انجام نمی شود. مقدار مناسب برای كشیدن شدن پوست به درون ظرف مكش به میزان 1 تا 1.5 سانتی متر از بالاترین حد گنبد پوست مكیده شده تا لبه ظرف مكش است. برای آماده سازی بهتر موضع حجامت ـ جهت حصول نتیجه بهتر از حجامت نوع خشك یا تر ـ می توان موضع حجامت را با روغن زیتون، روغن سیاهدانه و یا گل بنفشه چرب نمود.  

حجامت تاچه حد ارزش درمانی دارد وفرایند اثر گذاری آن؟

سمومی که در اثر سوخت و ساز بدن در گوشه وکنار آن رسوب یافته، توسط جریان خون شسته شده ونیروی حفاظتی دریچه های مخصوص قلب مانع ورود آنها به قلب می شوند وآنها را در پشت قلب وبین دوکتف بایگانی می کنند ودرآنجا دو روز باقی مانده ودر صورت عدم تخلیه  (توسط حجامت) این خون کثیف به کبد برگشته وکبد آنرا به طحال فرستاده ودربرخی رگهای بدن رسوب می کند وموجب درد وناراحتی هایی می شود. درمنابع طب اسلام وطب سنتی حجامت به عنوان یكی ازاركان مهم درمان ذكرگردیده است وبیماری های گوناگون را درمان می كند و به صورت اختصاصی درمنابع طب اسلامی به شكل پیشگیرانه درمان همه بیماری ها شمرده شده است ودرمورد بیماری های خاص درمان تمامی بیماری های ناشی ازغلبه خون گفته شده است. بوعلی سینا اعتقاد دارد صفرا وسودا نیز ازطریق حجامت قابل دفع است. حجامت دردرمان چه بیماری هایی بكارمی رود؟

حجامت درمورد بیمارهای هایپرلیپیدمی (چربی خون بالا)، دیابت غیروابسته به انسولین، دردهای عضلانی، سردردهای عصبی ومیگرنی، بیماری های پوستی شامل آكنه، پسوریازیس، آلرژی های دارویی، غذایی، فصلی، اعتیاد به مواد مخدر، بیماری های انسدادی عروق كرونر،عوارض بعد ازیائسگی (منوپوز)، دردهای قاعدگی درزنان ودوشیزگان (دیسمنوره) وبرخی بیماری های عفونی، هورمونی وغدد كاربرد دارد.

آیا استفاده ازفواید حجامت تنها برای درمان بیماریهاست؟

بیشترین كاربرد انواع حجامت بعد از بیماریهاست و بامكانیسم مختلفی ازجمله تنظیم سیستم ایمنی موجب پیشگیری ازبیماریها می گردد و بدین ترتیب می توان نتیجه گرفت كه كاربرد حجامت فقط برای درمان بیماریها نیست.

زمان‌های حجامت

حجامت در همه وقت مجاز نیست و در روایات اسلامی زمان‌های خاصی برای مؤثرتربودن آن توصیه شده است.                                                                 

  حجامت به لحاظ ماه شمسی: 

تقویم سُریانی یا رومی از چند هزار سال قبل تاکنون در خاورمیانه رواج داشته است. در احادیث اسلامی هفتم حزیران بهترین روز حجامت در طول سال معرفی شده است و در ادامۀ آن آمده است که اگر به انجام حجامت در این روز موفق نشدید چهاردهم حزیران نیز می‌توانید به این کار مبادرت کنید. ماه حزیران ششمین ماه تقویم سریانی است که بین ایار و تموز قرار دارد. حزیران 30 روز دارد و  تقریبا از 24 خرداد آغاز و به 22 تیر ختم می‌شود. هر ساله یک یا دو روز جابجایی در تطبیق این دو تقویم شمسی دیده می‌شود. اطبای حاذق هر ساله این دو روز مهم حجامت را محاسبه کرده و به بیماران خود اعلام قبلی می‌دهند.

حجامت به لحاظ ماه‌ قمری: 

طبق حدیثی که از امام رضا(ع) منقول است حجامت در روزهای 12 تا 15 ماه قمری تأثیر بیشتری دارد. این مسئله به کامل بودن ماه قمری مربوط است و شبیه اثر کرۀ ماه بر جذر و مد آب دریا و رودخانه‌ است. در مرتبۀ بعدی می‌توان روزهای 10 تا 23 ماه قمری را لحاظ کرد.

حجامت به لحاظ روزهای هفته: 

حجامت در روزهای فرد خصوصاً عصر یکشنبه و صبح پنجشنبه اثر بیشتری دارد. در عوض در روزهای چهارشنبه و جمعه نباید حجامت کرد. حجامت در ظهر روز جمعه بسیار زیان‌آور است. حجامت به لحاظ فصول سال: 

بهترین اوقات حجامت بجز حزیران، در زمانی است که هوا معتدل باشد، یعنی در چهل روز نخست بهار و چهل روز آغاز پاییز. در فصل زمستان (خصوصاً دی ماه) و فصل تابستان (بجز 14 حزیران که ذکر شد) حجامت اثر اندکی خواهد داشت.

درمورد چه افرادی نباید حجامت كرد؟

حجامت پیشگیرانه خطرآفرین نیست وبه منظورپیشگیری ازبیماریها می توان هرسال حداقل درفصل بهار حجامت كرد وحداقل فاصله زمانی برای حجامت ازیك ماه شروع می شود تا سن روزفاصله یعنی چهل ساله چهل روزیك بار، پنجاه ساله پنجاه روزیكبارو...ولی حجامت درمانی اگرتوسط افرادغیر مطلع انجام شود ممكن است موجب درمان نگردیده  و یا اشكالاتی را پدید آورد.

درمورد افراد زیر نباید حجامت كرد:

-افرادی كه باتعریف طب اسلامی وطب سنتی دچارغلبه شدید بلغم هستند -كودكان ازبدوتولد تا چهارماهگی -زنان باردارتا ماه چهارم بارداری -زنان درمدت ایام عادت ماهیانه -افراد دارای كمبود پلاكت خون -افرادی كه دچار فشارخون مقطعی بالا هستند ( دراین افراد ابتدا باید با استفاده ازحجامت گرم وخشك به طریق مخصوص فشارخون راكاهش داده وسپس اقدام به حجامت كرد)

مقایسۀ اهدای خون و حجامت

در اهدای خون‌ حدود 450 سی سی خون تازه با سوزن از ورید گرفته می‌شود ولی در حجامت با ایجاد مکش بین دو کتف و ایجاد خراش در آن حدود 50 سی سی خون از مویرگ‌های پشت خارج می‌شود. آزمایشات نشان داده که ترکیبات خون وریدی با خون حجامت تفاوت بسیار دارد. در حجامت خون سیاه و غلیظ است که خارج می‌شود، خونی که دارای اوره، چربی و ترکیبات زائد بیشتری نسبت به خون تازۀ ورید است.

برخی دیگر از فواید خاص حجامت که در اهدای خون دیده نمی‌شود به این ترتیب است:                                       

 - حجامت سبب تنظیم و تقویت سیستم ایمنی بدن، سیستم هورمونی و سیستم عصبی می‌شود.                

 -حجامت از ابتلا به بیماری‌ها پیشگیری می‌کند.                                                         

ـ حجامت درمان کنندۀ 150 نوع بیماری بوده یا در بهبود و کاهش اثرات آنها مؤثر است.                    

- انواع حجامت از بدو تولد تا آخر عمر برای بدن انسان مجاز و بلکه مفید و ضروری است.

توصیه‌های قبل از حجامت

1. با شکم گرسنه و سیر حجامت نکنید.

2. دوازده ساعت قبل از حجامت سیگار نکشید.

3. یک ساعت قبل از حجامت انار یا شربت آب انار میل کنید تا از غلظت خون کاسته شود. همچین می‌توانید عسل، ماء الشعیر یا مایعات فراوان بنوشید.

4. در وقت حجامت انگشتر عقیق به دست نداشته باشید.

5. از با تجربه بودن شخصی که می خواهد شما را حجامت کند اطمینان داشته باشید.        

 6. قبل از انجام حجامت حتماً عینک از روی چشم برداشته شود.                                                

 امام رضا ( ع ) فرمودند: «باید حجامت کردن بعد از خوردن غذا صورت گیرد، چونکه وقتی انسان سیر شد، سپس حجامت کرد، خون جمع شده و بیماری خارج می گردد و اگر با شکم گرسنه کسی حجامت کند، خون خارج می شود ولی بیماری ( در بدن ) باقی می ماند.»

توصیه‌های بعد از حجامت

1. تا دوازده ساعت سیگارنکشید.                                                                             

2 . تا 24 ساعت ورزش یا کار سنگین نکنید.                                                                

3. تا 24 ساعت ماهی و لبنیات و غذای شور و غذاهای سرد و تند و تیز مصرف نکنید.

4. حداقل تا 12 ساعت پس از انجام حجامت جهت جلوگیری از عفونت زخم، استحمام ممنوع می باشد.

5. قبل و بعد از حجامت خوردن انار توصیه شده است. همچنین برای جبران ضعف احتمالی، نوشیدن شربتی از عسل  پس از حجامت توصیه شده است.                                                       

 6. تا 12 ساعت قبل و بعد از حجامت نزدیکی صورت نگیرد.

7. طی شش ساعت اول پس از حجامت خوردن شربت عسل (یک قاشق عسل+یک لیوان آب ولرم+کمی گلاب) توصیه می شود.

امام رضا (ع): «سفارش مىی کنم که پس از حجامت یا فصد، آب انار را با مکیدن آن بنوشید. مکیدن آب انار خون را زنده و تن را با نشاط خواهد ساخت. پس از حجامت و فصد، از خوردن غذاهاى نمک‏ دار تا مدت 3 ساعت بپرهیزید، چون اگر این پرهیز مراعات نشود، بعید نیست که انسان به بیمارى جرب دچار شود.» امام حسن عسکری (ع) فرمودند: «پس از انجام حجامت، انار بخور، اناری شیرین؛ چرا که خون را فرو می نشاند و خون را در درون، تصفیه می کند.»  

آداب حجامت

از آنجا که حجامت از جمله توصیه های دینی است، لذا مانند بسیاری دیگر از آداب مذهبی جهت دستیابی به نتیجه بهتر مستلزم رعایت آداب و اصولی می باشد که آن می پردازیم. *حجامت رو به قبله و به صورت چهار زانو انجام شود. *حجامت کننده و حجامت شونده با وضو باشند و حجامت را با نام خداوند آغاز کنند. * قبل از شروع حجامت حتماً آیه الکرسی تلاوت شود. *دعای شریفی که در خصوص حجامت از امام علی بن موسی الرضا (ع) وارد شده است، خوانده شود. * نگاه کردن به خون اول حجامت ـ بر طبق احادیث ـ مستحب و باعث روشنی و جلای چشم می شود. *ذکر صلوات به هنگام حجامت فراموش نشود. *در صورت امکان حجامت در روزها و زمان های توصیه شده انجام شود. * پزشک و بیمار هر دو به این نکته توجه داشته باشند که پزشک و عمل حجامت هر دو تنها وسیله ای برای شفای بیماری است. مسلماً شفای هر بیماری تنها به خواست و اراده خداوند متعالی انجام پذیر می باشد                                                                                                     

 *بعد از انجام حجامت به فرد حجامت شونده تبریک گفته شود. امام رضا علیه السلام براى حجامت دعاى خاصى ذکر فرموده ‏اند. این مطلب اهمیت همراهى درمان روحى و دعا درمانى با درمان ‏هاى جسمى در طب اسلامى را اثبات می کند. متن دعا چنین است:  وقتى خواستى حجامت کنى، چهار زانو جلوى حجّام بنشین و بگو: «اَعوذ بِالّلهِ الکَریم فى حِجامَتى مِنَ العَین فِى الدَّم وَ مِن کُلّ سوءِ وَ الاَعلالِ وَ الاَسقام وَ الاَوجاع وَ الاَمراض وَ اَسئَلُکَ العافِیةَ وَ المُعافاة وَ الشِّفاءِ مِن کُلّ داء.» یعنى: « در حجامت خود به خداوند کریم پناه می ‏برم از خونریزى و از هر ناراحتی، علت، سختى‏ و درد و مرضی و (خداوندا) از تو عافیت و اسباب عافیت و شفاى هر بیمارى‏ را طلب می کنم.» بنا بر فتاوی مراجع تقلید، نماز خواندن پس از حجامت بلا مانع است ونیاز به شستشو وحمام رفتن ندارد.

سن مناسب برای انجام حجامت

در طب سنتی، برخی حکما ـ از قبیل بوعلی سینا و جرجانی ـ حجامت را از 2 تا 60 سالگی تجویز نموده اند. اما در طب اسلامی شروع حجامت جهت پیشگیری، از چهار ماهگی تجویز شده است. در حدیثی از پیامبر اکرم (ص) که در کتب گوناگون ـ از جمله استبصار جلد 1 صفحه 84 ـ وارد شده است، ایشان به حجامت نقره در اطفال بالای چهار ماه به فاصله هر ماه یکبار توصیه نموده اند و آثار فراوانی برای آن ذکر نموده اند. این فواصل برای پیشگیری از بیماری ها توسط حجامت می باشد و فواصل مناسب جهت حجامت فرد بیمار باید توسط پزشک معالج تجویز شود. حضرت امام رضا (ع) در رساله ذهبیه حجامت را در بالغین متناسب با سن تجویز نموده اند. مثلاً حجامت برای فرد 40 ساله هر 40 روز یک مرتبه و برای فرد 60 ساله هر 60 روز یک بار تجویز شده است.

خواص درمانی حجامت  

پیامبر خدا (ص) فرمودند: «اگر در چیزی شفا باشد، در تیغ حجام و در خوردن عسل است.»  امام صادق (ع) فرمودند: «بهترین چیزی که با آن به مداوا می پردازید، حجامت کردن، دوا را بر بینی ریختن، حمام نمودن و حقنه کردن ( وارد کردن داروی مایع از طریق رکتوم ) است.»

از جمله خواص درمانی اثبات شده وتجربه شده حجامت

1- برطرف کردن انسداد عروق وپیشگیری از سکته های مغزی وقلبی

2-  تنظیم ترکیبات خون، کاهش چربی وکلسترول، تری گلیسرید وقند خون و رفع غلظت خون

3- درمان سردردهای شدید مانند میگرن وسینوزیت، آرامش اعصاب، افزایش هوش وحافظه، قوت بینایی وجلای چشم

4- درمان ناراحتی های پوست وخارش بدن، جوش، کهیر، لک و پیس صورت وآلرژی ها

5- درمان آسم، تنگی نفس، واریس، رماتیسم، دیسک کمر، آرتروز و بسته شدن دریچه قلب

6- تقویت و واکسینه بدن در مقابل سرماخوردگی  و ویروس های بیماری های مختلف و مسمومیت ها                          

 7- درمان ریزش موی سر وهمچنین تقویت رشد موها                                                     

 8- بهبود در اندام های بدن، رفع قولنج، بی حالی، کسلی، سنگینی بدن، اسپاسم عضلات، بهبود بیماری های زنان و...  

حضرت علی (ع) فرمودند: «همانا حجامت بدن را سالم و عقل را استوار می نماید.»  به تجربه ثابت شده است که حجامت در اطفال و کودکان موجب افزایش رشد قد و وزن، رفع لاغری، بی اشتهایی، ضعف، تقویت سیستم ایمنی و دفاعی و بالاخره کاهش اختلالات رفتاری و بی قراری و پرخاشگری در ایشان می شود. در کتب طب سنتی، جهت درمان زردی ( یرقان فیزیولوژیک ) چند خراش کوچک سطحی در لبه و پشت لاله گوش نوزاد تجویز شده است. در گذشته حجامت نقش واکسیناسیون فعلی را برای کودکان داشته است و مقاومت آنها در برابر بیماری ها توسط حجامت زیاد می شده است. مثلاً رازی در کتاب « الجدری و الحصبه » از حجامت جهت واکسیناسیون افراد زیر 14 سال در برابر آبله نام برده است. عده ای نیز معتقدند حجامت در سنین بلوغ موجب کاهش پرخاشگری و سایر عوارض بلوغ می شود .

در پایان:

امروزه علی رغم پیشرفت روز افزون علم و ساخت داروهای شیمیایی باز هم شاهد بروز بیماری های جدید ولاعلاج می باشیم که این امر خود بیانگر ناکارآمد بودن یا ناکافی بودن طب جدید به تنهایی است وبه همین دلیل بشر امروز لاجرم باید بپذیرد که طب سنتی که نتیجه هزاران سال تحقیق وتجربه علما ودانشمندان در طول تاریخ بشر بوده است می تواند هنوز هم بعنوان عاملی موثر در پیشگیری ودرمان انسان باشد و در جهت تکمیل یافته های طب جدید وکلاسیک که بر گرفته از طب سنتی می باشند  همچنین به تکامل علم پزشکی و بهبود وضعیت درمان در جامعه کمک شایان ذکری نماید