میگرن سردر شایع ضربان دار یک یا دو طرفه ایست که سبب اختلال در دید، تهوع، سرگیجه و استفراغ شده و از این جهت می تواند سبب بروز اختلالات اساسی در زندگی شخص مبتلا شود.
طب مداخله ای (IPM) با تزریق مواد بی حس کننده و داروهای خاص مانند بوتاکس در نقاط مشخص سر و گردن توسط متخصصین این رشته، باعث پیشگیری و کاهش دفعات حمله ی میگرنی در بیمار شده و علاوه بر آن، سبب تضعیف و به مرور زمان درمان بیماری گردد.

پزوهشگران معتقدند که میگرن 4 فاز متمایز دارد این فاز ها عبارتند از

الف )این فاز را تا 60 درصد مبتلایان به میگرن  تجربه می کنند  و ساعت ها  یا روز ها  پیش از  شروع حمله میگرنی آغاز می شود . بسیاری از نشانه های جسمی و روانی  در این  فاز دیده می شود . این نشانه ها  در اشخاص مختلف متفاوت است ولی در یک شخص معین نشانه ها ثابت باقی میمانند . نشانه های مذکور عبارتند از

- سفت شدن گردن

- احساس سرما

- احساس ضعف ، کند شدن فعالیت های  ذهنی ، کند شدن فعالیت هتی جسمی

- پرحرکتی / بی قراری

- گیجی ، خواب الودگی ، تحریک پذیری

- عطش شدید

- افزایش ادرار

- کاهش اشتها

- اسهال / یبوست

- احتیاج مایع  در بدن

- میل شدید به غذا

- حساسیت نسبت به نور و یا صدا

- افسردگی

- سرخوشی

ب) فاز دوم یا اورا

در مبتلایان به میگرن کلاسیک و درست پیش از شروع حمله میگرن 20 درصد میگرنی ها این فاز را تجربه می کنند . این فاز 20-5 دقیقه قبل  از حمله میگرن شروع می شود و کمتر از یک ساعت طول میکشد .

نشانه های بالینی اور ا عبارتند از :

- اسکوتومای با جرقه زدن که مشخصه آن وجودحلقه های درخشان روشنایی  حول یک منطقه ی کاهش بینایی و نور های چشمک زن یا خطوط ناهموار   یا  دندانه دار  است که میدان بینایی را مسدود میکنند .

- تجدید  اندازه گیری یا شکل دهی  اشیا در بینایی

- کرختی یا سوزش در صورت ، بازو   یا دست در یک طرف بدن

- ضعف ماهیچه ای

- فلج خفیف در یک طرف بدن

-  دشواری در سخن گفتن یا از بین رفتن صحبت کردن

ج) فاز سوم یا فاز سر درد میگرن

نشانه های بالینی متمایز کننده سر درد میگرن  از سردردهای دیگری عبارتند از

_ اسرار درد یک طرفه  یا هر دو طرف سر ، در پشت چشم ها یااطراف  چشم ها ، در منطقه خلفی یا پشت  سری Occipitdlاست ، یا ممکن است در همه جا عمومیت یابد .

2 - شدت  سر درد متوسط تا شدید است و با فعالیت بدنی  بدنتر می شود .

3 . فقدان اشتها / استفراغ

4 - عدم تحمل در برابر نور ، صدا یا بو ها

5 - تار شدن دید / انسداد بینی / پریدگی رنگ چهره

6 - احساس گرما یا سرما / عرق کردن

7 - تندرس و حساس  شدن پوست

8 -  برجسته شدن سیاهرگ ها یا سرخرگ ها در منطقه ی گیجگاهی

9 - کاهش  قدرت تمرکز / افسردگی / احساس ضعف / عصبی شدن / تحریک پذیری

د- فاز چهارم یا پس نشانه ( Rost rome)

پس از حمله میگرن بعضی اشخاص ممکن است نشانه هایی به شرح ذیل را تجربه کنند

احساس ضعف  و خستگی / تحریک پذیری / کاهش قدرت فکر / تندرس پوست سر / تغییرات خلقی

انواع میگرن و تشخیص آن

انجمن بین المللی سر درد و نوع میگرن را تعیین کرده است .

میگرن بدون اورا 0میگرن معمولی Commonmigren

میگرن دارای اورا (میگرن کلاسیک Classic migraine

میگرن بدون اورا (میگرن معمولی )

حداقل پنج حمله در هر سال که 72 ساعت طول بکشد 

حداقل داشتن دو نشانه ی بالینی  از چهار نشانه ذیل :

الف ) درد در یک طرف سر

ب) درد تپنده یا زق زق کننده

ج) شدت متوسط تا زیاد دارد که مانع از توانمندی فرد به شروع یا ادامه کار شود .

د) تشدید درد با فعالیت بدنی  مانند بالا رفتن از پلکان و غیره

حداقل داشتن یکی از دو نشانه زیر

الف ) تهوع و استفراغ

ب) حساسیت نسبت به نور و صدا ( عدم تحمل نور و صدا )

نداشتن شواهدی از ابتلا به بیماری های دیگری که موجب این نشانه های بالینی شوند .

میگرن دارای اورا ( میگرن کلاسیک )

حداقل دو بار حمله در هر سال

حداقل سه نشانه از چهار نشانه ی بالینی  ذیل

الف ) یک نشانه  یا چند نشانه  اورا که بعد فروکش کند

نشانه های بالینی  اورا که عبارتند از

1. تغییرات بینایی

2 . احساس کرختی یا سوزن سوزن شدن در صورت ، بازو و یا دست در یک طرف بدن

3. ضعف ماهیچه ای پا فلج خفیف در یک  طرف بدن

4 . سختی سخن گفتن یا از بین رفتن ان

ب . پیشرفت تدریجی حداقل یکی از نشانه  های بالینی اورا  به مدت  بیش از چهار دقیقه یا دو نشانه یا بیشتر ان که همزمان روی دهند

ج)ایجاد نشانه های بالینی اورا که بیش از 60 دقیقه طول نکشد .

د) بروز سر درد همزمان با نشانه های بالینی یا در مدت 60 دقیقه پس از اورا

عوامل تحریک  کننده میگرن :میگرن می تواند تحت تاثیر بسیاری از عوامل محیطی و مواد خوراکی تشدید می گردد .

عوامل محیطی همچون ک

استرس

هورمونها

کمبود در اختلال خواب

تغییرات دما و اب و هوا

گرسنگی

سیگار

خوراکیها

کافائین

پنیر

گوشت

نوشیدنیهای تخمیر شده

سوسیس و کالباس

و غذاهای کنسروی حاوی سولفیت

درمان

درمان دارویی

میگرن های با تعداد حملات کم توسط مسکن های معمولی مانند استامینوفن کاهش می یابند که در صورت ایجاد عادت دارویی می توان از مسکن های ترکیبی مانند نوافن بهره برد .

در میگرن های با شدت و دفعات زیاد توسط دارو های تخصصی مانند ( ارگوتامین و سوماترپتان که در بازار موجود می باشد توسط پزشک تجویز می شود .

یوگا و ورزش و اجتناب از عوامل تحریک کننده ذکر شده

طب سوزنی

طب سوزنی و میگرن:
طب سوزنی با استفاده از جایگذاری سوزن ها در نقاط خاص سر و گردن و تحریک آنها سبب کاهش شدت و دفعات حمله های میگرنی میگردد.

کاربرد بوتاکس در درمان میگرن

سر درد یکی از شایع ترین شکایات بیماران است که باعث مراجعه آنها به پزشک می شود . به طوریکه بیش از 90% مردان و بیش از 95 % زنان یکی از انواع سردرد را در طول زندگی تجربه می کنند . سر درد مزمن ، عبارت است از سردردی که بیشتر از 15 روز در ماه برای بیش از 3 ماه وجود داشته باشد . 40% بیماران مراجعه کننده به سر دردهای مزمن شاکی هستند که انواع معمول آن شامل میگرن ، سر درد تنشی و سر درد با منشا گردنی می باشند . میگرن یکی از شایع ترین انواع این سر دردها می باشد که با سر دردهای خفیف تا شدید به همراه علایم عصبی و اعصاب خودکار بروز می کند . میگرن سر دردی با زمینه ژنتیک است که به صورت دوره ای و یک طرفه مشخص می شود که در کودکی ، بلوغ یا در اوایل بلوغ شروع می شود و با کاهش فرکانس طی زمان همراه است . شیوع آن در زنان 18.2% و در مردان 6.5% است و در مجموع در جمعیت شیوع 12% دارد یعنی از هر 4 خانم یک نفر و از هر 7 آقا یک نفر دچار سر درد میگرنی می باشد که البته این نسبت زنان به مردان بعد از بلوغ است . حدود 60% بیماران میگرنی 2 یا بیشتر حمله در هر ماه دارند و بیش از 75 % میگرنی ها از حملات شدید شکایت دارند . بیش از 90% بیماران از یک ناتوانی عملکرد طی حملات شکایت دارند و 53% هم نیاز به استراحت کامل پیدا می کنند.  31% هم حداقل یک روز از کار یا مدرسه به علت میگرن باز می مانند . هم چنین مخارج در رابطه با میگرن صرف می شود بسیار زیاد تخمین شده است . میگرن از نظر زمان به دسته میگرن عودکننده (اپیزودیک ) و میگرن مزمن تقسیم میشود . میگرن مزمن به سردرد به مدت 15 روز در ماه یا بیشتر اطلاق می شود که حداقل 8 روز در ماه آن ویژگی های میگرن را بر اساس تعریف تایید شده شامل می شود و حداقل سه ماه در غیاب بیش از حد دارو وجود دارد .

بیماران میگرن مزمن معمولا شرح حالی از میگرن عود کننده را می دهند که پیشرفت از عود کننده به مزمن معمولا تدریجی است . درمان میگرن مزمن نسبت به عود کننده مشکل تر است و موجب ناتوانی قابل توجهی در مبتلایان خود می شود . لذا WHOمیگرن را به عنوان یکی از ناتوان کننده ترین شرایط بیان کرده است . عواقب مهمی که در سر دردهای مزمن میگرنی وجود دارد سو استفاده دارویی اختلالات روانی  شامل افسردگی ، اضطراب . علاقه کمتر به کار و اشتغال و اختلالات همراه مانند درد مزمن ،  اختلال تنفسی و همچنین افزایش خطر بیماری قلبی است .

چندین توجیح برای پاتوفیزیولوژی مطرح شده است اما هنوز یک مکانیسم مشخص ، واضح و واحد برای آن وجود ندارد .

ناتوانی و تاثیرات منفی بر سلامت همراه با حمله های فراوان سر درد ارزش درمان پیشگیری کننده را برای  کاهش تعداد ، شدت ، طول مدت سر درد و ناتوانی ناشی از آن روشن می کند .

داروهایی که در سال 2012 از سوی انجمن سر درد کانادا به طور قوی جهت پروفیلاکسی از میگرن توصییه شده اند شامل توپیرامات،پروپرانولول،نادولول،متوپرولول،امی تریپتیلین،گاباپنتین،ریبوفلاوین،کوانزیم q10و منیزیم سیترات میباشد و 6 دارویی که کمتر توصییه شده است والپروات سدیم ،فلوناریزین،وراپامیل،لیزینو پریل،ونلافاکسین،پیزوتیفین میباشد .

مصرف مزمن این داروها عوارض جانبی متعددی به همراه دارد که از جمله انها احساس کسالت ،خستگی دهان،افزایش وزن،و یبوست در مصرف امیتریپتیلین،خستگی ،خواب الودگی، تهوع، افسردگی،سر گیجیه واختلال حافظه در مصرف پروپرانولول،گزگز اندامها،کاهش وزن ،مشکلات چشایی در مصرف توپیریمات،تهوع ،سوهاضمه، خواب الودگی،افزایش وزن در مصرف والپروییک اسید گزارش شده است.وگاهی بیمار به این داروها یا پاسخ نمیدهد یا بعد از مدتی اثرات درمانی کاهش می یابد.

مداخلات درمانی غیر دارویی شامل بیوفید بک،Relaxationیا القای ارامش ،ایروبیک،طب سوزنی،بلوک عصبی ،و روش های جدید مانند استفاده از دستگاه رادیو فرکونسی در اصلاح اعصاب مغزی میگرن اشعه در کنترل درد می باشد.استفاده از سم بوتو لینیوم نیز از درمانهای دارویی تایید شده از سوی FDAدر درمان میگرن مزمن میباشد .جهت پیشگیری از میگرن مزمن ترکیبی از تداخلات دارویی و غیر دارویی شانس موفقیت را بیشتر میکند.

امروزه بوتاکس تنها برای رفع چین و چروک پوست به کار نمی رود ،بلکه بسیاری از افرادی که اغلب نیمی از زندگی خود را با سر درد گذرانده اند ،از ان به عنوان روشی درمانی برای بهبود سر دردهایشان استفاده می کنند.اما ایا واقعاتزریق منظم مادهای سمی به اطراف سر و گردن ، بیماران مبتلا به میگرن مزمن را درمان می کند ؟

بوتاکس اصلا چیست؟بوتاکس نام تجاری سم بوتولینیوم است ، پروتیینی که توسط باکتری کلوستریدیوم ، بوتولونیوم ساخته می شود .این سم با بازداری ازاد شدن یک ناقل شیمیایی در مغز باعث می شود که این ماهیچه ها منقبض نشوند .

ماجرای استفاده از بوتاکس در درمان میگر ن به ده سال پیش باز می گردد که جراحی های زیبایی در هالیوود متدوال شده بود .

متخصصین جراحی های زیبایی و پلاستیک در آن زمان اعلام کردند که بعد از استفاده از بوتاکس ، برخی  از مراجعان از شر میگرن خود خلاص شده اند . به دنبال این ادعا ، برخی از پزشکن قبل از اینکه تاییدی رسمی وجود داشته باشد شروع به استفاده از بوتاکس برای درمان میگرن کردند .

خیلی زود شرکت دارویی الرگان که تولید کننده بوتاکس است شروع کرد به  فروختن بوتاکس  به عنوان داروی سر درد های میگرنی  شاید برایتان جالب باشد بدانید بدون هیچ مدرکی برای اثبات این ادعا، این شرکت سال گذشته 375 میلیون دلار از این فروش به دست آورد .

هنوز کسی نمیداند که بوتاکس چطور به کاهش سر درد کمک می کند .محققین بر این باورند که جلوگیری از انقباض ماهیچه ها ،سهمی در کاهش سر درد ندارد .با این حال ،سازمان دارو و مواد غذایی امریکا و اژانس محصولات بهداشتی و دارویی انگلستان،هر دو این درمان را به عنوان درمانی مناسب برای میگرن مزمن پذیرفته اند.

در مطالعات بسیاری پس از تزریق بوتاکس Aکاهش معنی داری در روزهای سر درد میگرنی ،مجموع ساعات سر درد و تعداد روزهای سر درد متوسط و شدید  دیده شده است و مجموعهاطلاعات پیشنهاد میکند که درمان پیش گیری کننده با بوتاکسA کیفیت زندگی را بهبود می بخشد .محل تزریق بر اساس اناتومی محل مبدا میگرن انجام می شود.

تزریق  بوتاکس جهت پیشگیری از میگرن یک پروسه کوتاه و ساده است که در کلینیک انجام می شود وعوارض جانبی به دنبال درمان غیر معمول است.شایع ترین عوارض جانبی کبودی یا تورم محل تزریق یا سر درد گذرا و خفیف می باشد که در عرض یک تا دو روز بهبود می یابد .بسیاری از مراکز افتادگی گذرای پلک را به عنوان یک عارضه جانبی گزارش کرده اند.از انجاییکه بوتاکس باعث فلج عضلاتی که تزریق در انها انجام شده میشود بیمار ممکن است صاف شدن چین و چروک پیشانی و مشکل در حرکات ارادی ابرو را ذکر کندکه 3 تا 4 ماه طول می کشد تا برطرف شود.

ایا استفاده از بوتاکس بی خطر است؟

بله بوتاکس یک روش ایمن است که در زنان و مردان میتواند به کار رود.

چه کسانی نباید از بوتاکس استفاده کنند؟

کسانی که در محل تزریق دچار عفونت هستند و کسانی که حساسیت مفرط به محتویات بوتاکس دارند و بیماران نورولوژیک مانند ALSمیاستنی گراو،سندرم لامبرت ایتون ممکن است دچار عوارض جدی شود و همچنین استفاده از بوتاکس در حاملگی،شیر دهی و بیماریهای نور ماسکولار توصیه نمی شود . دلیل اینکه این عوارض روی جنین ناشناخته است نباید در زنان بار دار از بوتاکس استفاده کرد.

هر جلسه چقدر طول می کشد؟

تزریق بوتاکس برای سر درد حداکثر 30 دقیقه طول می کشد و یک روش غیر جراحی است . چند تزریق خیلی کوچک صورت می گیرد  و در طی چند روز شاهد کاهش و یا از بین رفتن سر درد خواهیم بود. بعد از تزریق هیچ نیازی به استراحت وجود ندار د.

هر چند وقت یک بار باید درمان را تکرار کرد؟

با توجه به اینکه پس از گذشت 4 تا 6 ماه اثر سم بوتولینیوم از بین می رود جهت کنترل طولانی مدت میگرن نیاز به تکرار تزریق هر 4 تا 6 ماه وجود دارد .

این تکنیک در حال حاضر همزمان با بسیاری از مراکر جهانی در کلینیک درد گیلان توسط پزشکان متخصص و فوق تخصصی انجام می پذیرد.